Η φαρμακογονιδιωματική είναι η επιστήμη που μελετά την επίδραση της γενετικής ποικιλομορφίας στην ανταπόκριση ασθενών σε φάρμακα. Άλλοι παράγοντες όπως το περιβάλλον, η ύπαρξη παθολογικών καταστάσεων και η ταυτόχρονη χρήση και άλλων φαρμάκων επηρεάζουν επίσης σε κάποιο βαθμό την ετερογένεια ανταπόκρισης σε φάρμακα. Ένα ποσοστό της τάξης του 50% των ασθενών είτε δεν ανταποκρίνονται καθόλου σε μια φαρμακευτική αγωγή είτε αντιμετωπίζουν ανεπιθύμητες παρενέργειες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η θεραπεία τους να καθυστερεί μέχρι να βρεθεί κάποια εναλλακτική θεραπεία με επιθυμητά κλινικά αποτελέσματα.

Εκατομύρια άνθρωποι κάθε μέρα, λαμβάνουν βαρφαρίνη, μια αντιπηκτική φαρμακευτική ουσία που χρησιμοποείται για την θεραπεία και την πρόληψη επικίνδυνων θρομβολυτικών καταστάσεων. Αν και το φάρμακο αυτό θεωρείται αρκετά αποτελεσματικό, είναι δύσκολη η χορήγηση της σωστής δοσολογίας εξαιτίας του στενού θεραπευτικού της δείκτη που σημαίνει ότι υπάρχει μικρό περιθώριο μεταξύ αποτελεσματικών και τοξικών δόσεων. Σύμφωνα με τον FDA (Αμερικάνικος Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων) η αιμορραγία που προκαλείται σαν παρένεργεια κατά την διάρκεια χρόνιας θεραπείας καρδιοπαθών με το συγκεκριμένο φάρμακο, αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου στις χώρες της ανεπτυγμένης Δύσης. Η ανίχνευση γενετικών πολυμορφισμών (τμήμα αλληλουχίας του DNA που απαντά με διαφορετικές παραλλαγές) που υπάρχουν σε τουλάχιστον ένα από τα δύο γονίδια που εμπλέκονται στην διαδικασία επεξεργασίας της βαρφαρίνης μπορούν να βοηθήσουν τον γιατρό να προσφέρει εξατομικευμένη θεραπεία καθορίζοντας με ακρίβεια τη δόση του φαρμάκου και τον χρόνο που χρειάζεται ο κάθε οργανισμός για να αποβάλει το φάρμακο.

Η βαρφαρίνη δρα σαν ανταγωνιστής της βιταμίνης Κ αναστέλλοντας την σύνθεση κάποιων πρωτεΐνών πήξης του αίματος. Έρευνες κατέδειξαν, τον συσχετισμό πολυμορφισμών σε συγκεκριμένα γονίδια όπως στα CYP2C9, VKORC1 και CYP4F2 με την ανταπόκριση των ασθενών και την απαίτηση διαφορετικής δόσης βαρφαρίνης. Το γονίδιο CYP2C9 κωδικοποιεί το ένζυμο που εμπλέκεται στον μεταβολισμό της βαρφαρίνης ενώ έχει βρεθεί ότι μονονουκλεοτιδικοί πολυμορφισμοί (SNPs, δηλαδή διαφορές ενός μόνο νουκλεοτιδίου) μειώνουν την δράση του ενζύμου και αυξάνουν τον κίνδυνο για αιμορραγία. Το γονίδιο VKORC1 κωδικοποιεί ένα ένζυμο στόχο της βαρφαρίνης, που ανάγει το εποξείδιο της βιταμίνης Κ ενώ δέκα μονονουκλεοτιδικοί πολυμορφισμοί στο συγκεκριμένο γονίδιο συνδέονται με αντίσταση στην βαρφαρίνη.

Στο μοριακό τμήμα του ΧΗΜΕΙΟΥ Α. ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ λαμβάνεται δείγμα μέσω μιας απλής αιμοληψίας και στη συνέχεια χρησιμοποιούμε ένα πρωτοποριακό φαρμακογενετικό διαγνωστικό τεστ, το Warfarin Pharmacogenetics REAL-TIME PCR genotyping, το οποίο ανιχνεύει τους γενετικούς πολυμορφισμούς στα γονίδια που σχετίζονται με την ανταπόκριση ενός ατόμου στην θεραπεία με τη χρήση της βαρφαρίνης. Τα αποτελέσματα της εξέτασης χρησιμοποιούνται από τον θεράποντα γιατρό ώστε να δωθεί μια ασφαλής και αποτελεσματική δόση του φαρμάκου που μειώνει τις επικίνδυνες παρενέργειες εξοικονομώντας παράλληλα και χρήματα στο σύστημα υγείας μειώνοντας τις εισαγωγές στα νοσοκομεία με τέτοιου είδους περιστατικά.

Η μέθοδος αυτή βασίζεται στην μέτρηση του φθορισμού σε κάθε κύκλο πολλαπλασιασμού. Η μέθοδος χρησιμοποιεί τον Taqmanprobe ο οποίος όταν υβριδοποιηθεί σε μια αλληλουχία στόχο υδρολύεται από την Taq-πολυμεράση με αποτέλεσμα ο ανιχνευτής και ο αποσβέστης του φθορισμού να διαχωρίζονται και το σήμα του φθορισμού να αυξάνεται ανάλογα με τον πολλαπλασιαμό της αλληλουχίας στόχου δηλαδή του πολυμορφισμού σε κάθε ένα από τα γονίδια CYP2C9, CYP4F2 και VKORC1. Το φθοροφόρο Hex ανιχνεύει το αλληλόμορφο με τον πολυμορφισμό για κάθε ένα από τα γονίδια ενώ το φθοροφόρο Fam ανιχνεύει το άλληλόμορφο γονίδιο χωρίς τον πολυμορφισμό. Το φθοροφόρο Cy5 χρησιμοποιείται για την ανίχνευση του internal control. Το Internal Process Control (IPC), ανιχνεύεται στην ίδια αντίδραση μέσω του φθοροφόρου Cy5 και επιτρέπει τον έλεγχο της ποσότητας DNA που απομονώθηκε από το βιολογικό δείγμα κατά την διάρκεια της εκχύλισης DNA αποτρέποντας έτσι τα ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα λόγω ανεπαρκούς ποσότητας γενετικού υλικού ή ακατάλληλης μεταφοράς του δείγματος. Το πλεονέκτημα του συγκεκριμένου τύπου PCR είναι ότι με την χρήση τριών διαφορετικών φθοροφόρων ανιχνεύει ταυτόχρονα, σε μια μόνο αντίδραση τα δύο αλληλόμορφα γονίδια αλλά και προσδιορίζει την ποσότητα του γενετικού υλικού που υπάρχει στο βιολογικό δείγμα. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων γίνεται από το εξειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό αυξάνοντας έτσι την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων που δίνονται στους υποψηφίους προς εξέταση.

Το φαρμακογενετικό αυτό τεστ, δίνει την δυνατότητα στον γιατρό να παρέχει μια αποτελεσματικότερη θεραπεία στον κάθε ασθενή ξεχωριστά φέρνοντας μας έτσι ένα βήμα πιο κοντά στην εξατομικευμένη ιατρική.